Vua Minh Mệnh dụ rằng: “Bề tôi làm việc, nhầm lẫn thì có thể tha, tham nhũng thì không khoan thứ được.” Đồng thời, việc phòng chống tham nhũng có ý nghĩa rất lớn đối với việc xây dựng và duy trì bộ máy quan lại trong sạch. Vì vậy, các Hoàng đế triều Nguyễn đã rất nỗ lực và dùng nhiều giải pháp nhằm ngăn chặn tệ tham ô, tham nhũng trong bộ máy quản lý nhà nước.

Từ những thông tin trong nguồn sử liệu Châu bản triều Nguyễn, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước biên soạn cuốn sách “Những vụ án tham nhũng qua Châu bản triều Nguyễn”.

Cuốn sách được khai thác thông tin trong Châu bản triều Nguyễn kết hợp với các bộ sử để tái hiện bức tranh về thực trạng tham nhũng và quan điểm, biện pháp của các vị Hoàng đế triều Nguyễn trong việc xử lý hành vi tham nhũng. Để ngăn ngừa tệ quan tham lại nhũng, triều đình nhà Nguyễn đặt cơ chế kiểm soát và giám sát giữa các cơ quan; áp dụng luật hồi tị vốn có từ thời Lê Thánh Tông và thực hiện chính sách dưỡng liêm để nuôi dưỡng sự trong sạch của quan lại... Mỗi biện pháp, mỗi chính sách đều được dẫn chứng sinh động từ nguồn sử liệu Châu bản triều Nguyễn với những câu chuyện và con người cụ thể.

Đặc biệt, cuốn sách giới thiệu hơn 20 vụ án tham nhũng đều có bút tích ngự phê, chỉ đạo của các Hoàng đế. Điều này cho thấy mỗi vụ án được kể không đơn giản chỉ là một câu chuyện đã xảy ra mà còn là sự quan tâm phòng chống tham nhũng cũng như quyết tâm răn trừng tham quan ô lại của các Hoàng đế triều Nguyễn.

Trên cơ sở nội dung trong châu bản, những thông tin liên quan được xâu chuỗi kể lại vụ án từ khi bắt đầu khởi kiện, quá trình tra xét án, các khoản tội trạng cho đến việc kết án và thi hành án. Đồng thời, khi đề cập tới các vụ án, ban biên soạn đối chiếu, so sánh với những ghi chép có liên quan trong Đại Nam thực lục, Minh Mệnh chính yếu v.v… Việc đối chiếu đó vừa cho thấy mối tương quan giữa sử liệu và chính sử, vừa là sự bổ khuyết thông tin của hai nguồn tư liệu.

Về cuốn sách, nhà báo Nguyễn Phan Khiêm cho rằng “với cách tiếp cận này, tư liệu lưu trữ không nằm yên trong kho tàng mà xuất hiện sống động, tích cực đóng góp những giá trị đặc biệt của sử liệu vào cuộc sống đương đại”. Nhân dịp Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4, Ngày Sách và Bản quyền Thế giới 23/4, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I trân trọng giới thiệu cùng quý độc giả ấn phẩm “Những vụ án tham nhũng qua Châu bản triều Nguyễn”.

Một số hình ảnh cuốn sách:

Nguyễn Hường