Theo đó các đơn vị hành chính tại Việt Nam đã được thay đổi như sau:

- Bắc bộ và Bắc Trung bộ (đến Vĩ tuyến 17) sau khi hợp nhất còn 18 đơn vị: Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Thái, Cao Lạng (Cao Bằng-Lạng Sơn), Hà Bắc, Hà Nam Ninh (Nam Hà-Ninh Bình), Hà Sơn Bình (Hà Tây-Hòa Bình), Hà Tuyên (Hà Giang-Tuyên Quang), Hải Hưng, Hoàng Liên Sơn (Lào Cai-Yên Bái-Nghĩa Lộ), Lai Châu, Quảng Ninh, Sơn La, Thái Bình, Vĩnh Phú, Thanh Hóa, Nghệ Tĩnh (Nghệ An-Hà Tĩnh), Bình Trị Thiên (Quảng Bình-Quảng Trị-Thừa Thiên).

- Nam Trung bộ và Nam bộ (từ Vĩ tuyến 17 trở vào) sau khi hợp nhất còn 20 đơn vị: Quảng Nam-Đà Nẵng (Quảng Nam-Quảng Đà), Nghĩa Bình (Quảng Ngãi-Bình Định), Phú Khánh (Khánh Hòa-Phú Yên), Gia Lai-Kon Tum (Gia Lai-Kon Tum), Đắc Lắc, Thuận Hải (Ninh Thuận-Bình Thuận-Bình Tuy), Lâm Đồng (Lâm Đồng-Tuyên Đức-thành phố Đà Lạt), Đồng Nai (Long Khánh-Bà Rịa-Biên Hòa), Sông Bé (Bình Phước-Thủ Dầu Một), Tây Ninh, Bến Tre, Long An (Long An-Kiến Tường), Tiền Giang (Gò Công-Mỹ Tho), Đồng Tháp (Sa Đéc-Kiến Phong), Cửu Long (Trà Vinh-Vĩnh Long), Hậu Giang (Cần Thơ-Sóc Trăng), Kiên Giang (Rạch Giá-1 phần Long Châu Hà), An Giang (1 phần Long Châu Hà-Long Châu Tiền), Minh Hải (Bạc Liêu-Cà Mau), thành phố Hồ Chí Minh (thành phố Sài Gòn).

Bản đồ nước Việt Nam thống nhất gồm 35 tỉnh và 3 thành phố do Báo Sài Gòn Giải phóng ấn hành năm 1976

Nguồn: https://www.geographicus.com/P/AntiqueMap/vietnam-giaiphong-1976

Năm 1976, đơn vị hành chính nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam chính thức gồm 38 đơn vị. Trong đó:

+ 3 thành phố trực thuộc trung ương là Hà Nội, Hải Phòng và thành phố Hồ Chí Minh;

+ 35 tỉnh là Bắc Thái, Cao Lạng, Hà Bắc, Hà Nam Ninh, Hà Sơn Bình, Hà Tuyên, Hải Hưng, Hoàng Liên Sơn, Lai Châu, Sơn La, Vĩnh Phú, Quảng Ninh, Thái Bình, Thanh Hóa, Nghệ Tĩnh, Bình Trị Thiên, Quảng Nam-Đà Nẵng, Nghĩa Bình, Gia Lai-Kon Tum, Phú Khánh, Đắc Lắc, Lâm Đồng, Thuận Hải, Sông Bé, Đồng Nai, Đồng Tháp, Long An, Bến Tre, Tiền Giang, Tây Ninh, Cửu Long, An Giang, Hậu Giang, Kiên Giang, Minh Hải.

Năm 1978-1979: Thực hiện Nghị quyết Quốc hội khóa VI kỳ họp thứ 4 ngày 29/12/1978 và Nghị quyết kỳ họp thứ 5 ngày 30/5/1979, phê chuẩn việc tổ chức đơn vị hành chính cấp tỉnh tại Việt Nam. Theo đó, tách trở lại các tỉnh đã sáp nhập năm 1975-1976, cụ thể:

+ Cao Lạng thành Cao Bằng, Lạng Sơn;

+ Đồng Nai thành Đồng Nai và Đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo;

Năm 1989: Nghị quyết Quốc hội khóa VIII kỳ họp thứ 5 ngày 30/6/1989 phê chuẩn việc tách các tỉnh sau:

+ Bình Trị Thiên thành Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên;

+ Nghĩa Bình thành Quảng Ngãi, Bình Định;

+ Phú Khánh thành Phú Yên, Khánh Hòa;

Năm 1991: Kỳ họp thứ 9 ngày 12/8/1991 và kỳ họp thứ 10 ngày 26/12/1991 đã phê chuẩn việc tách các tỉnh sau:

+ Hà Sơn Bình thành Hòa Bình, Hà Tây;

+ Hà Tuyên thành Hà Giang, Tuyên Quang;

+ Hoàng Liên Sơn thành Lào Cai, Yên Bái;

+ Hà Nam Ninh tách thành Nam Hà, Ninh Bình;

+ Nghệ Tĩnh thành Nghệ An, Hà Tĩnh;

+ Gia Lai-Kon Tum thành Gia Lai và Kon Tum;

+ Thuận Hải thành Ninh Thuận, Bình Thuận;

+ Cửu Long thành Vĩnh Long, Trà Vinh;

+ Hậu Giang thành Cần Thơ, Sóc Trăng;

+ Vũng Tàu-Côn Đảo đổi tên thành Bà Rịa-Vũng Tàu;

Năm 1996: Nghị quyết Quốc hội khóa IX kỳ họp thứ 10 ngày 6/11/1996 đã phê chuẩn việc tách các tỉnh sau:

+ Bắc Thái thành Bắc Kạn, Thái Nguyên;

+ Hà Bắc thành Bắc Giang, Bắc Ninh;

+ Nam Hà thành Hà Nam, Nam Định;

+ Hải Hưng thành Hải Dương, Hưng Yên;

+ Vĩnh Phú thành Vĩnh Phúc, Phú Thọ;

+ Quảng Nam-Đà Nẵng thành Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng;

+ Sông Bé thành Bình Dương, Bình Phước;

+ Minh Hải thành Cà Mau, Bạc Liêu.

Tính đến năm 1996, tổ chức đơn vị hành chính cấp tỉnh tại Việt Nam gồm 61 đơn vị. Trong đó:

+ 4 thành phố trực thuộc trung ương là Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh;

+ 57 tỉnh: Bắc Kạn, Bắc Giang, Bắc Ninh, Cao Bằng, Hà Giang, Hà Nam, Hà Tây, Hải Dương, Hòa Bình, Hưng Yên, Lai Châu, Lào Cai, Lạng Sơn, Nam Định, Ninh Bình, Phú Thọ, Quảng Ninh, Sơn La, Thái Bình, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Yên Bái (khu vực Bắc bộ 23 tỉnh); Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lắc, Lâm Đồng (khu vực Trung bộ 17 tỉnh); An Giang, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bạc Liêu, Bến Tre, Bình Dương, Bình Phước, Cà Mau, Cần Thơ, Đồng Nai, Đồng Tháp, Kiên Giang, Long An, Sóc Trăng, Tây Ninh, Tiền Giang, Trà Vinh, Vĩnh Long (khu vực Nam bộ 17 tỉnh).

Năm 2004, thực hiện Nghị quyết 22/2003/QH11 của Quốc hội về việc chia và điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh, các tỉnh sau được thành lập:

+ Tỉnh Điện Biên thành lập trên cơ sở tách ra từ một phần tỉnh Lai Châu;

+ Tỉnh Đắc Nông thành lập trên cơ sở tách ra từ một phần tỉnh Đắc Lắc;

+ Tách tỉnh Cần Thơ thành tỉnh Hậu Giang và thành phố Cần Thơ trực thuộc trung ương.

Năm 2008, thực hiện Nghị quyết số 15/2008/QH12 của Quốc hội về việc điều chỉnh địa giới hành chính thành phố Hà Nội và một số tỉnh có liên quan. Ngày 1/8/2008 sáp nhập toàn bộ diện tích, dân số của tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh của tỉnh Vĩnh Phúc và 4 xã Đông Xuân, Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung thuộc huyện Lương Sơn tỉnh Hòa Bình vào thành phố Hà Nội. Đồng thời tỉnh Hà Tây chính thức bị xóa bỏ.

Bản đồ hành chính nước CHXHCN Việt Nam do Cục Đo đạc và bản đồ Việt Nam ấn hành năm 2017

Nguồn: Cục Đo đạc bản đồ và thông tin địa lý Việt Nam

Ngày 30/11/2025, Nghị quyết số 175/2024/QH15 của Quốc hội đã phê chuẩn việc thành lập thành phố Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương, trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số tỉnh Thừa Thiên Huế[1].

Tính đến 31/12/2024, đơn vị hành chính các cấp tại Việt Nam gồm[2]:

+ 63 đơn vị cấp tỉnh và tương đương, trong đó: 6 thành phố trực thuộc trung ương (Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Huế) và 57 tỉnh;

+ 613 đơn vị cấp quận, huyện, thị xã;

+ 10.035 đơn vị cấp xã, phường, thị trấn.

Năm 2025, Bộ Nội vụ đang xây dựng Phương án tổng thể về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2026 – 2030. Để thực hiện được phương án này, Bộ Nội vụ tiếp tục rà soát, chuẩn bị các điều kiện cần thiết, nghiên cứu số liệu quy mô dân số, diện tích tự nhiên nhằm đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn theo quy định và mục tiêu, yêu cầu của việc sắp xếp tinh gọn bộ máy hành chính mà các Nghị quyết đã đề ra./.

Tài liệu tham khảo:

1. Nguyễn Quang Ân, Việt Nam những đổi địa danh và địa giới hành chính (1945 - 2002), NXB Thông tấn, Hà Nội, 2003.
2. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Phông Phủ thủ tướng.
3. Báo cáo số 8677/BC-BNV ngày 31/12/2024 của Bộ Nội vụ về tình hình và kết quả thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã giai đoạn 2023-2025 – Website Bộ Nội vụ.
4. Tổng cục Thống kê, Niên giám thống kê Việt Nam 2023, NXB Thống kê, 2024.

Nguyễn Thu Hoài

Trung tâm Lưu trữ quốc gia I