Điện Cần Chánh là nơi nhà vua thiết thường triều, nơi làm việc thường xuyên giữa Hoàng đế và Nội các. Đây còn là nơi tổ chức các nghi lễ và hoạt động quan trọng: là điểm phát xuất của đoàn ngự đạo trong các đại lễ của triều đình trong Lễ Tế Nam giao, Lễ Đăng quang, Lễ mừng thọ của Hoàng đế, Lễ Phất thức (lễ lau chùi ấn tín của vương triều) vào hạ tuần tháng Chạp âm lịch hàng năm, Lễ tiếp đón các sứ bộ ngoại quốc quan trọng; các thân phiên, hoặc các quan chức ở trung ương và địa phương được thăng chức hay nhận lãnh một trách nhiệm nào đó, phải vào đây làm lễ bái mạng, lễ phục mạng và lễ bái tạ hay chiêm bái, bái mạng, bệ kiến, bệ từ cũng diễn ra tại đây. Vào giai đoạn cuối của triều Nguyễn, ngôi điện này còn được sử dụng với chức năng là phòng khánh tiết quốc gia, nơi tổ chức các buổi yến tiệc và ca múa trong những dịp khánh hỷ của hoàng gia và triều đình. Một minh chứng khai thác từ khối Châu bản triều Nguyễn là bản tấu của Nội các ngày 24 tháng Tám năm Tự Đức 31 (1878): “Hôm nay thần Bộ Lễ vâng trình bản sách và 1 sơ đồ sắp xếp thứ tự chỗ ngồi ở điện Cần Chánh cho các quan viên được về dự tiệc. Chúng thần vâng xét, thấy số người được hiện có triều bào được chiếu hàm dự yến là 122 viên cùng các khoản tâu trình đều là tuân theo lời phê và tham khảo liệu nghĩ thi hành” [1].

Dưới thời Nguyễn, nơi đây lưu giữ trưng bày nhiều báu vật như các đồ sứ quý hiếm cũng như các hòm tượng bảo ấn bằng vàng và bằng ngọc của triều đình: Bản tấu của Nguyễn Tri Phương ngày 25 tháng Chạp năm Tự Đức thứ 19 (1866) về việc kiểm tra, lau chùi ấn báu: “Nay đó tới ngày lau chùi tỷ bửu. Chúng thần tuân theo tất cả đầy đủ quan phục đến điện Cần Chánh. Thái giám đem tới các hòm tỷ, bửu, kim sách, kim bài, ngọc bài. Chúng thần đem danh sách cùng sổ sách ra đối chiếu kiểm tra, tất cả đều phù hợp”[2].

Trong gian giữa của điện không có ngai vàng, chỉ đặt một cái sập sơn son thếp vàng và trái dựa để là nơi vua ngồi làm việc. Tháng Năm năm Gia Long thứ 5 (1806) ấn định vào những ngày mồng 5, 10, 20, 25 đặt thường triều ở điện Cần Chánh, quan từ tứ phẩm trở lên mặc áo mũ thường triều vào lạy chầu [3]. Tuy nhiên, định kỳ thường triều có thể thay đổi theo từng thời đại. Từ thời Vua Tự Đức, các vua Hàm Nghi, Đồng Khánh, Thành Thái, Duy Tân và Khải Định khi có việc trọng đại vua mới ngự ở điện Cần Chánh là nơi coi thường triều. Sách Đại Nam thực lục chính biên ghi chép: “Năm Ất Dậu, Hàm Nghi nguyên niên (1885), mùa thu, tháng 8, ngày Quý Tỵ, vua bắt đầu ngự điện Cần Chánh để nghe triều chính, rồi chuẩn cho thị triều cứ 5 ngày 1 lần (ngày mồng 1, 11, 21, phụng ngự ở điện Cần Chánh; ngày 5, 15, 25, phụng ngự tại điện Văn Minh, bắt đầu từ tháng 9)”[4].

Một dẫn chứng được khai thác từ nguồn Châu bản triều Nguyễn góp phần khẳng định thêm nhận định trên: Bản tấu của Bộ Lễ ngày mồng 10 tháng Mười một năm Thành Thái thứ 6 (1895) ghi chép: “Phụng xét, lễ tiết đông chí hàng năm theo lệ có thiết nghi lễ thường triều ở điện Cần Chánh. Hoàng thượng mặc cát phục ngự điện. Các Hoàng thân, Vương công quan văn ngũ phẩm võ tứ phẩm trở lên tham gia lễ. Lễ xong đều có ban yến 1 lần. Ngày 26 tháng này là tiết đông chí, đến ngày đó xin thiết nghi lễ thường triều tại điện đó”[5].

Điện Cần Chánh là một trong rất ít công trình có niên đại sớm, tồn tại từ khi xây dựng 1804 đến hết thời nhà Nguyễn 1945 và bị thiêu hủy năm 1947, cấu trúc phần trên (gồm hệ khung gỗ và hệ mái) đã bị thiêu huỷ, chỉ còn sót lại phế tích là phần nền móng. Ngôi điện này đã trải qua 143 năm tồn tại, gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước, đóng vai trò quan trọng trong nền chính trị quân chủ phong kiến thời Nguyễn, thể hiện quyền lực của vương triều và thiết chế chính trị Việt Nam thế kỷ 19 đến nửa đầu thế kỷ 20.